همه ما گاهی اوقات خواب‌رفتگی موقتی دست و پا را احساس کرده‌ایم. اگر روی بازوی خود بخوابیم یا به مدتی طولانی به‌گونه‌ای بنشینیم که پاها بر روی هم قرار داشته باشند، ممکن است خواب‌رفتگی را تجربه کنیم. خواب‌رفتگی ممکن است به‌صورت احساس سوزن سوزن شدن و مورمور شدن نیز توصیف شود. علاوه بر این، ممکن است احساس درد، بی‌حسی و ضعف دست و پا را نیز در این وضعیت تجربه کنید. خواب‌رفتگی دست و پا می‌تواند در اثر علل یا شرایط مختلفی ایجاد شود. به‌طورکلی، فشار، ضربه یا آسیب به اعصاب می‌توانند منجر به ایجاد احساس گزگز شوند. در این مقاله با علت‌های خواب‌رفتگی دست و پا با جزئیات بیشتری آشنا می‌شوید.

علل خواب‌رفتگی دست و پا چیست؟

برای خواب‌رفتگی دست و پا علل متعددی وجود دارد که برخی از این علل رایج هستند اما برخی از آن‌ها نادرند. پزشک در مشاوره پزشکی رایگان و تلفنی می‌تواند به شما در تشخیص علت خواب‌رفتگی دست و پا کمک کند. ما در ادامه مقاله علل خواب‌رفتگی دست و پا را به چند دسته تقسیم کرده‌ایم. بنابراین، اگر دچار خواب‌رفتگی دست و پا می‌شوید و می‌خواهید علت آن را بدانید در ادامه با ما همراه باشید.

]

علل رایج

نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی در اثر آسیب به اعصاب اتفاق می‌افتد. اگرچه نوروپاتی انواع مختلفی دارد اما نوروپاتی محیطی می‌تواند بر دست‌ها و پاها تاثیر بگذارد. نوروپاتی دیابتی زمانی رخ می‌دهد که آسیب به اعصاب در اثر دیابت اتفاق افتاده باشد. این مسئله می‌تواند پاها و گاهی اوقات دست‌ها و بازوها را تحت تاثیر قرار دهد.

در نوروپاتی دیابتی، آسیب عصبی به دلیل قند بالا در جریان خون ایجاد می‌شود. این مسئله علاوه بر اینکه به اعصاب آسیب می‌رساند می‌تواند موجب آسیب به رگ‌های خونی تامین‌کننده اعصاب نیز بشود. وقتی اعصاب اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند، ممکن است عملکرد خوبی نداشته باشند. موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی ایالات‌متحده آمریکا مطرح می‌کند که نیمی از افراد مبتلا به دیابت، به نوروپاتی محیطی دچار هستند.

کمبود ویتامین

کمبود ویتامین می‌تواند در اثر کافی نبودن مواد مغذی در رژیم غذایی یا در اثر شرایطی باشد که در آن‌ها بدن به‌درستی مواد مغذی را جذب نمی‌کند. برخی از ویتامین‌ها برای سلامتی اعصاب اهمیت بسیار زیادی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به ویتامین B-12، ویتامین B-6، ویتامین B-1 و ویتامین E اشاره کرد. کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند موجب خواب‌رفتگی و احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا شود.

گیر افتادگی عصب

زمانی که بافت‌های اطراف عصب به آن فشار زیادی وارد می‌کنند، گیر افتادگی عصب می‌تواند اتفاق بیفتد. برای مثال، مواردی مانند آسیب، حرکات تکراری و شرایط التهابی می‌توانند موجب تحت‌فشار قرار گرفتن و گیر افتادگی عصب شوند. گیر افتادگی عصب می‌تواند در بسیاری از نواحی بدن رخ دهد و می‌تواند دست‌ها یا پاها را نیز تحت تاثیر قرار دهد و درنتیجه موجب بی‌حسی، گزگز یا درد شود. گیر افتادگی عصب در قسمت پایین ستون فقرات موجب می‌شود که این احساسات به پشت ساق پا و داخل پا کشیده شود.

تونل کارپال

تونل کارپال یک بیماری شایع است که در اثر تحت‌فشار قرار گرفتن عصب میانی دست اتفاق می‌افتد. این بیماری می‌تواند درنتیجه آسیب، حرکات تکراری یا شرایط التهابی ایجاد شود. افراد مبتلا به تونل کارپال ممکن است در چهار انگشت اول دست خود احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن را تجربه کنند. برای تشخیص این بیماری می‌توانید از مشاوره پزشکی تلفنی استفاده کنید.

نارسایی کلیه

نارسایی کلیه زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها دیگر به‌درستی عملکرد خود را انجام ندهند. برخی بیماری‌ها ازجمله دیابت و فشارخون بالا می‌توانند منجر به نارسایی کلیه شوند. وقتی کلیه‌ها به‌درستی کار نکنند ممکن است مایعات و مواد زائد در بدن تجمع پیدا کنند و منجر به آسیب به اعصاب شوند. خواب‌رفتگی ناشی از نارسایی کلیه معمولا در پاها اتفاق می‌افتد.

بارداری

در طول بارداری در سراسر بدن تورم ایجاد می‌شود که این مسئله می‌تواند برخی از اعصاب بدن را تحت‌فشار قرار دهد. به همین دلیل، وقتی باردار هستید ممکن است خواب‌رفتگی دست و پا را احساس کنید. این علائم معمولا پس از بارداری به پایان می‌رسند.

مصرف دارو

داروهای مختلفی ممکن است باعث آسیب عصبی شوند و درنتیجه موجب احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا شوند. این مسئله می‌تواند یکی از عوارض جانبی داروهای مورداستفاده برای درمان سرطان (شیمی‌درمانی) و HIV باشد. برخی دیگر از داروها که می‌توانند این علائم را ایجاد کنند عبارت‌اند از:

• داروهای قلب یا فشارخون مانند آمیودارون یا هیدرالازین
• داروهای ضد عفونت مانند مترونیدازول و داپسون
• داروهای ضد تشنج مانند فنی‌توئین

اختلالات خودایمنی

سیستم ایمنی بدن به‌طورمعمول از بدن شما در برابر مهاجمان خارجی محافظت می‌کند. بیماری خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به‌اشتباه به سلول‌های ایمنی بدن حمله می‌کند. پزشک می‌تواند در مشاوره تلفنی پزشکی رایگان به تشخیص اختلالات خودایمنی کمک کند. این اختلالات می‌توانند موجب خواب‌رفتگی دست و پا شوند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یک اختلال خودایمنی است که موجب تورم و درد در مفاصل بدن می‌شود. این اختلال اغلب در مچ دست و دست اتفاق می‌افتد اما می‌تواند سایر بخش‌های بدن ازجمله زانو و پاها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. التهابی که از این بیماری ناشی می‌شود می‌تواند اعصاب را تحت‌فشار قرار دهد و موجب خواب‌رفتگی شود.

ام‌اس

مولتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری خودایمنی‌ای است که در آن، سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اعصاب حمله می‌کند. این مسئله می‌تواند موجب آسیب به اعصاب شود. به همین دلیل، یکی از علائم رایج ام‌اس، احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها، پاها و صورت است. شما می‌توانید با دریافت مشاوره پزشکی رایگان از شرایط ابتلای خود به این بیماری آگاه شوید.

لوپوس

لوپوس نیز یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت بدن حمله می‌کند. این مسئله می‌تواند هر بخشی از بدن ازجمله سیستم اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، خواب‌رفتگی دست و پا می‌تواند در اثر فشرده شدن اعصاب مجاور به دلیل التهاب یا تورم ناشی از لوپوس باشد.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که روده کوچک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وقتی فرد مبتلا به بیماری سلیاک گلوتن مصرف می‌کند، واکنش خودایمنی اتفاق می‌افتد. برخی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است نشانه‌های نوروپاتی ازجمله خواب‌رفتگی دست و پا را تجربه کنند. این علائم ممکن است در افرادی که هیچ علائم گوارشی‌ای ندارند نیز رخ دهد.

عفونت‌ها

عفونت زمانی رخ می‌دهد که ارگانیسم‌های بیماری‌زا به بدن شما حمله می‌کنند. عفونت‌ها می‌توانند ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشند. پزشک می‌تواند در مشاوره تلفنی پزشکی رایگان به شما در تشخیص عفونت‌ها کمک کند.

بیماری لایم

بیماری لایم یک عفونت باکتریایی است که از طریق گزش کنه آلوده منتقل می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود عفونت می‌تواند سیستم اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد و موجب خواب‌رفتگی دست و پا شود.

زونا

زونا شامل بثورات دردناک است که در اثر فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر در بدن ایجاد می‌شود. این ویروس در اعصاب افرادی که قبلا دچار آبله‌مرغان شده‌اند نهفته می‌ماند و بعدا ممکن است خودش را به شکل زونا نشان دهد. معمولا زونا قسمت کوچکی از یک طرف بدن را درگیر می‌کند و می‌تواند شامل دست‌ها، بازوها و پاها شود. در قسمتی که درگیر شده است ممکن است احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی را تجربه کنید.

هپاتیت B و هپاتیت C

هپاتیت B و C توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند و می‌توانند منجر به التهاب کبد و در صورت عدم درمان، منجر به سیروز یا سرطان کبد شوند. بیماری هپاتیت C می‌تواند موجب نوروپاتی محیطی شود. بااین‌حال، این موضوع که این مسئله چگونه اتفاق می‌افتد هنوز ناشناخته است. در برخی موارد نیز هپاتیت B و C می‌توانند موجب ایجاد شرایطی به نام کرایوگلوبولینمی شوند. کرایوگلوبولین‌ها پروتئین‌های غیرعادی‌ای هستند که در هنگام سرما تجمع پیدا می‌کنند و می‌توانند موجب التهاب شوند. یکی از علائم این بیماری، بی‌حسی و گزگز است.

HIV و ایدز

HIV ویروسی است که به سلول‌های سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند و احتمال ابتلا به عفونت‌ها و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. درصورتی‌که این بیماری درمان نشود، عفونت می‌تواند پیشرفت کند و به آخرین مرحله عفونت HIV، یعنی ایدز برسد. در شرایط ابتلا به ایدز، سیستم ایمنی بدن به‌شدت آسیب دیده است. HIV می‌تواند اعصاب ازجمله اعصاب دست و پا را تحت تاثیر قرار دهد و درنتیجه موجب خواب‌رفتگی شود.

جذام

جذام یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند پوست، اعصاب و مجاری تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی سیستم عصبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد ممکن است در بخش‌های درگیر بدن که می‌تواند شامل دست و پا باشد، احساس بی‌حسی و گزگز را تجربه کنید.

سایر علل احتمالی

کم‌کاری تیروئید

کم‌کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. اگرچه این مسئله نادر است اما در شرایط کم‌کاری تیروئید شدید که درمان نشده باشد، این بیماری می‌تواند به اعصاب آسیب برساند و منجر به احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی شود. مکانیسم چگونگی رخ دادن این مسئله هنوز ناشناخته است. اگر علائم کم‌کاری تیروئید را تجربه می‌کنید مهم است در این مورد مشاوره تلفنی پزشکی دریافت کنید.

قرار گرفتن در معرض سموم

مواد شیمیایی و سموم متعددی به‌عنوان سموم عصبی در نظر گرفته می‌شوند. این بدین معناست که این مواد برای سیستم عصبی مضر هستند. قرار گرفتن در معرض این سموم می‌تواند علائم مختلفی ازجمله خواب‌رفتگی دست و پا را ایجاد کند. چند نمونه از این سموم عبارت‌اند از:

• فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و آرسنیک
• آکریل‌آمید که یک ماده شیمیایی مورداستفاده برای اهداف صنعتی است
• اتیلن گلیکول که در ضد یخ وجود دارد
• هگزا کربن که در برخی از حلال‌ها و چسب‌ها وجود دارد

فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا شامل برخی از علائم ازجمله درد عضلانی وسیع، خستگی و تغییرات خلق‌وخو می‌شود که برخی از افراد مبتلا به آن ممکن است علائم دیگری ازجمله سردرد، مشکلات گوارش و خواب‌رفتگی دست و پا را نیز تجربه کنند. در حال حاضر، علت فیبرومیالژیا ناشناخته است.

 

 

کیست گانگلیون

کیست گانگلیون، توده‌ای پر از مایع است که در بیشتر موارد در مفاصل و به‌خصوص مچ دست ایجاد می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند به اعصاب مجاور فشار وارد کنند و منجر به احساس گزگز و بی‌حسی در دست و پا شوند. بااین‌حال، خود کیست دردی به همراه ندارد. علت ایجاد این کیست‌ها ناشناخته است اما تحریک مفاصل ممکن است در آن نقش داشته باشد.

اسپوندیلوز گردنی

اسپوندیلوز گردنی به دلیل تغییرات مرتبط با سن در بخشی از ستون فقرات که مربوط به گردن است اتفاق می‌افتد. این تغییرات می‌توانند شامل فتق، دژنراسیون و آرتروز باشند. این تغییرات در برخی مواقع می‌توانند نخاع را تحت‌فشار قرار دهند و موجب بدتر شدن درد گردن و علائمی مثل خواب‌رفتگی دست و پا شوند.

سندرم رینود

سندرم رینود می‌تواند جریان خون بازوها و پاها را تحت تاثیر قرار دهد. رگ‌های خونی‌ای که در این نواحی قرار دارند در واکنش به فشار یا سرمای شدید کوچکتر می‌شوند. این کاهش جریان خون می‌تواند منجر به احساس گزگز و بی‌حسی در انگشتان دست و پا شود. شما می‌توانید با دریافت مشاوره تلفنی پزشکی رایگان از شرایط ابتلای خود به این بیماری آگاه شوید.

نوروپاتی مرتبط با الکل

سوءمصرف بلندمدت الکل می‌تواند موجب ایجاد نوروپاتی محیطی شود که درنتیجه آن خواب‌رفتگی دست و پا نیز اتفاق می‌افتد. این بیماری به‌تدریج پیشرفت می‌کند و از سوی دیگر، مکانیسم ایجادکننده آن ناشناخته است. اگرچه به نظر می‌رسد کمبود ویتامین و مواد مغذی در آن نقش داشته باشند.

علل نادر

واسکولیت

وقتی رگ‌های شما دچار التهاب می‌شوند واسکولیت یا التهاب رگ اتفاق می‌افتد. واسکولیت انواع مختلفی دارد و علت آن نیز ناشناخته است. به دلیل اینکه التهاب می‌تواند تغییراتی را در رگ‌ها ایجاد کند، جریان خون ممکن است در نواحی درگیر محدود شود. در برخی موارد واسکولیت، این مسئله می‌تواند موجب مشکلات عصب ازجمله بی‌حسی، مورمور شدن و ضعف شود.

سندرم گیلن باره

سندرم گیلن باره یک اختلال سیستم عصبی نادر است که در آن سیستم ایمنی به بخش‌هایی از سیستم اعصاب حمله می‌کند. علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته است. سندرم گیلن باره گاهی اوقات می‌تواند بعد از یک بیماری ایجاد شود. گزگز بی‌دلیل و احتمالا درد در دست‌ها و پاها می‌تواند یکی از علائم اولیه این سندرم باشد. به همین دلیل، درصورتی‌که این علائم را به‌صورت مکرر تجربه می‌کنید، مهم است که مشاوره تلفنی پزشکی دریافت کنید تا علت این علائم توسط پزشک تشخیص داده شود.

علت خواب‌رفتگی دست و پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر به دلیل خواب‌رفتگی دست و پای خود می‌خواهید به پزشک مراجعه کنید لازم است بدانید روش‌های مختلفی برای تشخیص علت این مسئله وجود دارد که پزشک در مشاوره پزشکی تلفنی بسته به شرایط شما، آزمایش‌های لازم را توصیه می‌کند. برخی از این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:

• معاینه فیزیکی که می‌تواند شامل معاینه عصب‌شناختی برای مشاهده رفلکس‌ها و عملکرد حسی و حرکتی باشد.
• دریافت سابقه پزشکی که در طی آن مواردی مانند علائم، بیماری‌های قبلی و داروهایی که مصرف می‌کنید بررسی می‌شود.
• آزمایش خون که به پزشک کمک می‌کند سطوح برخی از مواد شیمیایی، سطوح ویتامین‌ها یا هورمون‌های خون، عملکرد اندام و سطح سلول‌های خونی شما را بررسی کند.
• آزمایش‌های تصویربرداری که شامل اشعه ایکس، MRI و سونوگرافی می‌شوند.
• تست عملکرد عصب که با استفاده از روش‌هایی مانند نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی) انجام می‌شود.
• بیوپسی عصب یا پوست.

خواب‌رفتگی دست و پا چگونه درمان می‌شود؟

درمان خواب‌رفتگی دست و پا با توجه به عامل ایجادکننده آن انجام می‌شود. پس از تشخیص علت خواب‌رفتگی دست و پا، پزشک در مشاوره تلفنی پزشکی روش‌های درمان را به شما ارائه می‌دهد. برخی از روش‌های درمانی که ممکن است در نظر گرفته شوند عبارت‌اند از:

• تنظیم دوز داروی فعلی یا در صورت امکان، تغییر دارو
• مکمل‌های غذایی برای رفع کمبود ویتامین
• کنترل دیابت
• درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند عفونت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس
• جراحی برای اصلاح گیر افتادگی عصب یا برداشتن کیست
• مسکن‌های بدون نسخه برای کمک به هرگونه دردی که ممکن است همراه با سوزن سوزن وجود داشته باشد
• تجویز دارو برای رفع درد و سوزن سوزن شدن، در صورت عدم اثربخشی مسکن‌های بدون نسخه
• تغییرات در سبک زندگی مانند مراقبت از پاهای خود، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و قطع مصرف الکل

درنهایت، عوامل مختلفی می‌توانند موجب خواب‌رفتگی دست و پا شوند. این عوامل شامل دیابت، عفونت یا گیر افتادگی عصب می‌شوند اما محدود به این عوامل نمی‌شوند. اگر احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی بی‌دلیلی را در دست و پای خود تجربه می‌کنید مهم است که در این مورد با پزشک صحبت کنید. تشخیص زودهنگام آنچه باعث علائم شما می‌شود می‌تواند موجب ایجاد طرح درمان برای رفع علائم و جلوگیری از آسیب به اعصاب شود. شما می‌توانید برای صحبت هرچه سریع‌تر با پزشک متخصص، از خدمات مشاوره تلفنی پزشکی رایگان مجموعه کلبه سلامتی نیز استفاده کنید و به‌این‌ترتیب در اسرع وقت از شرایط سلامتی خود آگاه شوید.