شب ادراری که بی اختیاری شبانه نیز نامیده می‌شود به ادرار غیر ارادی در هنگام خواب گفته می‌شود که ممکن است در سن خاصی رخ دهد. زمانی کودکان دچار شب ادراری می‌شوند که شما به طور منطقی از آنها انتظار دارید که در طول شب رخت خواب خود را خشک نگه دارند.

ملحفه و پیژامه خیس و یک کودک خجالت زده صحنه‌ای آشنا در بسیاری از خانه‌ها است. اما والدین لازم است بدانند، آگاه باشند و ناامید نشوند زیرا خیس کردن رختخواب نشانه‌ای از آموزش بد یا اشتباه رفتن به توالت نیست. این مورد اغلب فقط یک بخش طبیعی از رشد کودک است. به طور کلی، شب ادراری قبل از 7 سالگی نگران کننده نیست. در این سن، کودک شما ممکن است هنوز در حال یادگیری کنترل مثانه در شب باشد.

اگر شب ادراری ادامه دارد، مشکل را با صبر و درک درمان کنید. از مشاوره تلفنی پزشکی کمک بخواهید. تغییرات سبک زندگی، تمرین مثانه و گاهی اوقات مصرف دارو ممکن است به کاهش شب ادراری در کودکان کمک کند.

علائم شب ادراری کودک

اکثر بچه‌ها تا سن 5 سالگی به طور کامل توالت رفتن را آموزش دیده‌اند، اما واقعاً تاریخ خاصی به عنوان تاریخ هدف برای کنترل کامل مثانه در کودکان وجود ندارد. بین سنین 5 تا 7 سالگی، شب ادراری برای برخی از کودکان یک مشکل باقی می‌ماند. پس از 7 سالگی، تعداد کمی از کودکان همچنان رختخواب را خیس می‌کنند.

چه زمانی باید به مشاوره تلفنی پزشکی مراجعه کرد؟

بیشتر کودکان به تنهایی از شب ادراری پیشی می‌گیرند، اما برخی دیگر نیاز به کمک ویزیت پزشک دارند. در موارد دیگر، شب ادراری ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. استرس و اضطراب در کودکان نیز گاهی منجر به بروز شب ادراری در آنها می‌شود. در موارد زیر با پزشک کودک خود مشورت کنید:

• کودک شما هنوز پس از 7 سالگی رختخواب خود را خیس می‌کند
• کودک شما پس از چند ماه خشک ماندن در شب شروع به خیس کردن تخت می‌کند
• خیس کردن بستر با ادرار دردناک، تشنگی غیرعادی، ادرار صورتی یا قرمز، مدفوع سفت یا خروپف همراه است.

علل شب ادراری در کودکان

هیچ کس به طور قطع نمی‌داند علت شب ادراری در کودکان چیست، اما عوامل مختلفی ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند:

• کوچک بودن مثانه: مثانه کودک شما ممکن است به اندازه کافی برای نگهداری ادرار تولید شده در طول شب رشد نکرده باشد.
• ناتوانی در تشخیص مثانه پر: اگر اعصابی که مثانه را کنترل می‌کنند دیر به بلوغ برسند، مثانه پر ممکن است کودک شما را بیدار نکند، به خصوص اگر کودک شما خواب عمیقی دارد.
• عدم تعادل هورمونی: در دوران کودکی، برخی از بچه‌ها هورمون ضد ادرار (ADH) کافی برای کاهش تولید ادرار در شب را تولید نمی‌کنند.
• عفونت مجاری ادراری: این عفونت می‌تواند کنترل ادرار را برای کودک شما دشوار کند. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل خیس کردن رختخواب، تکرر ادرار، ادرار قرمز یا صورتی و درد در هنگام ادرار باشد.
• آپنه خواب: گاهی اوقات شب ادراری کودک نشانه آپنه انسدادی خواب است. وضعیتی که در آن تنفس کودک در طول خواب قطع می‌شود. اغلب این اتفاق به دلیل التهاب یا بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های دیگر ممکن است شامل خروپف و خواب آلودگی در طول روز باشد.
• دیابت: برای کودکی که معمولاً در شب تخت خود را خشک نگه می‌دارد، شب ادراری ممکن است اولین علامت دیابت باشد. علائم و نشانه‌های دیگر ممکن است شامل دفع مقادیر زیادی ادرار در یک زمان، افزایش تشنگی، خستگی و کاهش وزن با وجود اشتهای خوب باشد.
• یبوست مزمن: از عضلات مشابهی برای کنترل و دفع ادرار و مدفوع استفاده می‌شود. وقتی یبوست طولانی مدت باشد، ممکن است این ماهیچه‌ها ناکارآمد شوند و در شب ادراری کودک نقش داشته باشند.
• یک مشکل ساختاری در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی: به ندرت، شب ادراری مربوط به نقص در سیستم عصبی یا سیستم ادراری کودک است.

چه عواملی شب ادراری در کودکان را افزایش می‌دهند؟

شب ادراری می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در پسران دو برابر بیشتر از دختران است. عوامل متعددی با افزایش خطر شب ادراری مرتبط است، از جمله:

• استرس و اضطراب در کودکان: رویدادهای استرس زا مانند تبدیل شدن به یک برادر یا خواهر بزرگتر، شروع یک دوره جدید از مدرسه یا خوابیدن دور از خانه ممکن است باعث شب ادراری در کودکان شود.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین کودک یا هر دوی آنها تخت را در کودکی خیس کنند، کودک آنها نیز احتمالا بیشتر مستعد تجربه شب ادراری خواهد بود.
• اختلال کمبود توجه-بیش فعالی (ADHD): شب ادراری در کودکان مبتلا به ADHD بیشتر است.

برای کاهش شب ادراری و همچنین کنترل علائم مربوط به این عارضه می‌توان از مشاوره روانشناسی رایگان که کلبه سلامتی به شما ارائه می‌دهد، بهره مند شوید.

عوارض شب ادراری در کودکان

اگرچه خسته کننده است، اما خیس کردن رختخواب بدون دلیل فیزیکی هیچ خطری برای سلامتی ندارد. با این حال، شب ادراری می‌تواند مشکلاتی را برای کودک شما ایجاد کند، از جمله:

• احساس گناه و خجالت که اغلب ممکن است منجر به کاهش عزت نفس شود
• از دست دادن فرصت برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، مانند خوابیدن و کمپ با آرامش خاطر
• بثورات در قسمت پایین و ناحیه تناسلی کودک، به خصوص اگر کودک شما با لباس زیر خیس بخوابد
• افزایش استرس و اضطراب در کودکان

چگونه شب ادراری در کودکان تشخیص داده می‌شود؟

بسته به شرایط، ویزیت پزشک ممکن است موارد زیر را برای شناسایی هر علت زمینه‌ای شب ادراری کودک و کمک به تعیین درمان توصیه کند:

• معاینه بدنی
• بحث در مورد علائم، میزان مصرف مایعات، سابقه خانوادگی، عادات روده و مثانه و مشکلات مرتبط با شب ادراری
• آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت یا دیابت
• اشعه ایکس یا سایر آزمایشات تصویربرداری از کلیه یا مثانه برای بررسی ساختار مجاری ادراری
• انواع دیگر آزمایش‌ها یا ارزیابی‌های دستگاه ادراری (در صورت نیاز)

درمان شب ادراری در کودکان

بیشتر کودکان بدون کمک مشاوره روانشناسی از شب ادراری پیشی می‌گیرند. اگر نیاز به درمان باشد، می‌توان آن را بر اساس بحث در مورد گزینه‌های پیش رو با پزشک و شناسایی اینکه چه روش درمانی برای وضعیت کودک شما بهتر عمل می‌کند، باشد.

اگر شب ادراری دچار استرس و اضطراب در کودکان و همچنین خجالت آنها می‌شود، تغییرات سبک زندگی مانند پرهیز کامل از مصرف کافئین و محدود کردن مصرف مایعات در عصر ممکن است گزینه مفید و موثری محسوب شود. با این حال، اگر تغییر شیوه زندگی موفقیت آمیز نبود یا اگر فرزند شما از خیس کردن تخت وحشت دارد، ممکن است با درمان‌های اضافی به او کمک شود.

در صورت پیدا شدن، علل زمینه‌ای شب ادراری، مانند یبوست یا آپنه خواب، باید قبل از سایر درمان‌ها به بررسی این موارد زمینه‌ای پرداخته شود.  گزینه‌های درمان شب ادراری در کودکان ممکن است شامل هشدار دهنده‌های شب ادراری و دارو باشد. درمان این مورد اغلب تنها با کمک گرفتن از مشاوره کودک و نوجوان عملی است که والدین باید این مورد را در الویت خود قرار دهند. زیرا با توجه به عوارضی که در بالا اشاره شد، عدم درمان شب ادراری در کودکان عواقب ناخوشایندی را به دنبال خواهد داشت.

هشدار دهنده شب ادراری

این دستگاه‌های کوچک با باتری و بدون نسخه در اکثر داروخانه‌ها موجود است. به یک پد حساس به رطوبت روی لباس خواب یا ملافه کودک شما متصل می‌شوند. وقتی پد رطوبت را حس می‌کند، زنگ هشدار به صدا در می آید.

در حالت ایده‌آل، این دستگاه هشدار دهنده درست زمانی به صدا در می‌آید که کودک شما شروع به ادرار کردن می‌کند، بنابراین، به موقع به کودک شما کمک می‌کند بیدار شود، جریان ادرار را متوقف کند و به توالت برسد. اگر کودک شما خواب عمیقی دارد، ممکن است لازم باشد شخص دیگری به زنگ هشدار گوش دهد و کودک را بیدار کند.

اگر زنگ هشدار دهنده شب ادراری را امتحان می‌کنید، زمان زیادی به آن بدهید. اغلب یک تا سه ماه برای مشاهده هر نوع پاسخ صبر کنید و تا 16 هفته طول می‌کشد تا به شب‌های خشک باقی ماندن تخت کودک خود برسید. هشدار دهنده‌ها برای بسیاری از کودکان موثر است، خطر عود یا عوارض جانبی کمی دارند و ممکن است راه حل طولانی مدت بهتری نسبت به دارو را به شما ارائه دهد. این دستگاه‌ها معمولاً تحت پوشش بیمه نیستند.

دارو

به عنوان آخرین راه حل، پزشک کودک شما ممکن است برای مدت کوتاهی به منظور توقف شب ادراری دارو تجویز کند. انواع خاصی از داروها که تجویز می‌شوند به شرح زیر هستند:

تولید آهسته ادرار در شب: این دسته از داروها تولید ادرار در شب را کاهش می‌دهند. اما نوشیدن مایعات بیش از حد همراه با دارو می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند و اگر کودک شما علائمی مانند تب، اسهال یا حالت تهوع دارد، باید از مصرف دارو خودداری شود. حتما دستورالعمل استفاده از این دارو را به دقت دنبال کنید و در صورت بروز هر گونه مشکل و یا کسب اطلاعات بیشتر با مشاوره تلفنی پزشکی تیم کلبه سلامتی مشورت کنید.

داروهای تجویز شده به صورت خوراکی به صورت قرص و فقط برای کودکان بالای 5 سال اغلب توسط مشاوره پزشکی تلفنی رایگان تجویز می‌شود. گاهی نیز این امکان وجود دارد که برخی از اروها به صورت اسپری‌های بینی در اختیار کودک قرار دارده شوند که با توجه به سازمان غذا و دارو، تجویز آنها به دلیل خطر عوارض جانبی جدی دیگر برای درمان شب ادراری توصیه نمی‌شود.

مثانه را آرام کنید. اگر کودک شما مثانه کوچکی دارد، یک داروی آنتی کولینرژیک تجویز می‌شود که ممکن است به کاهش انقباضات مثانه و افزایش ظرفیت مثانه کمک کند. به خصوص اگر خیس شدن رخت خواب در طول روز نیز رخ می‌دهد. این دارو معمولاً همراه با سایر داروها استفاده می‌شود و به طور کلی زمانی توصیه می‌شود که سایر درمان‌های شب ادراری در کودکان با شکست مواجه شوند.

گاهی اوقات ترکیبی از داروها بیشترین تأثیر را دارد، با این حال هیچ تضمینی وجود ندارد و دارو مشکل شب ادرای کودک را به طور کامل و قطعی درمان نمی‌کند. شب ادراری معمولاً با قطع دارو از سر گرفته می‌شود، تا زمانی که در سنی که از کودکی به کودک دیگر متفاوت است، خود به خود برطرف شود.

تغییرات شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

در اینجا تغییراتی وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید که ممکن است به درمان شب ادراری در کودکان کمک کند:

• مصرف مایعات را در عصر محدود کنید: دریافت مایعات کافی بسیار حائز اهمیت است، بنابراین نیازی به محدود کردن میزان نوشیدنی کودک در تمام طول روز نیست. با این حال، کودک خود را به نوشیدن مایعات در صبح و اوایل ظهر تشویق کنید، که ممکن است تشنگی را در عصر کاهش دهد. اما اگر فرزندتان عصرها در تمرینات ورزشی یا بازی‌های ورزشی شرکت می‌کند، مصرف مایعات عصر را محدود نکنید.
• از نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی کافئین خودداری کنید: نوشیدنی‌های حاوی کافئین برای کودکان در هر زمانی از روز ممنوع است. از آنجایی که کافئین ممکن است مثانه را تحریک کند، به خصوص در عصر از مصرف آن جلوگیری شود.
• قبل از خواب کودک را به تخلیه مثانه تشویق کنید: ادرار مضاعف عبارت است از ادرار کردن در ابتدای روتین قبل از خواب و سپس دوباره درست قبل از به خواب رفتن. به کودک خود یادآوری کنید که در صورت نیاز استفاده از توالت در طول شب اشکالی ندارد. از چراغ‌های شبانه کوچک استفاده کنید، تا کودک به راحتی بتواند راه بین اتاق خواب و سرویس بهداشتی را پیدا کند.
• کودک را به استفاده منظم از توالت در طول روز تشویق کنید: در طول روز و عصر، به کودک خود پیشنهاد دهید که هر دو ساعت یا بیشتر یا حداقل به اندازه کافی ادرار کند تا احساس نیاز فوری به ادرار کردن نداشته باشد.
• جلوگیری از ایجاد راش: برای جلوگیری از بثورات ناشی از لباس زیر خیس، به کودک خود کمک کنید هر روز صبح ناحیه تناسلی خود را بشویید. همچنین ممکن است پوشاندن ناحیه آسیب دیده با پماد یا کرم محافظ رطوبت در هنگام خواب کمک کند. از متخصص اطفال خود برای توصیه‌ محصول کمک بخواهید.

برخی از افراد ممکن است روش‌های درمانی مکمل یا جایگزین را برای درمان شب ادراری امتحان کنند. برای رویکردهایی مانند هیپنوتیزم، طب سوزنی، درمان کایروپراکتیک و درمان گیاهی، شواهدی مبنی بر اثربخشی کاهش شب ادراری در برخی از کودکان را نشان داده است.

قبل از شروع هر گونه درمان مکمل یا جایگزین حتماً با مشاوره تلفنی پزشکی کودک خود صحبت کنید. اگر روش غیر متعارفی را انتخاب می‌کنید، از پزشک بپرسید که آیا این روش برای کودک شما بی خطر است یا خیر و مطمئن شوید که با هیچ دارویی که ممکن است کودک شما مصرف کند، تداخل نداشته باشد.

مقابله و حمایت والدین

کودکان برای اینکه والدین خود را عصبانی کنند، رختخواب خود را خیس نمی‌کنند. سعی کنید زمانی که شما و فرزندتان با هم مشکل را حل می‌کنید، صبور باشید. درمان مؤثر ممکن است شامل چندین استراتژی باشد و موفقیت آمیز بودن اغلب مستلزم صرف زمان زیادی است.

نسبت به احساسات فرزندتان حساس باشید. اگر فرزندتان استرس دارد یا مضطرب است، او را تشویق کنید تا این احساسات را بیان کند. حمایت و تشویق کردن کودکان را در این حالت فراموش نکنید. هنگامی که کودک شما احساس آرامش و امنیت می‌کند، خیس کردن تخت ممکن است کمتر مشکل ساز شود. در صورت نیاز، با پزشک اطفال خود در مورد استراتژی‌های اضافی برای مقابله با استرس صحبت کنید.

برای حل این عارضه برنامه ریزی کنید. روی تشک کودک خود را با روکش پلاستیکی بپوشانید. از لباس زیر ضخیم و جاذب در شب استفاده کنید تا به جلوگیری شب ادراری و کاهش حس استرس در کودک خود کمک کند.