عفونت در هر بافت یا عضو بدن نشان دهنده وجود یک عامل مضر خارجی مانند انگل، میکروب، ویروس، باکتری، قارچ و … در بدن است. عفونت به وجود آمده در هر قسمت از بدن نتیجه مبارزه سیستم ایمنی بدن با عامل مهاجم است. زمانی که عضو مورد تهاجم مجاری ادراری باشد، فرد به بیماری عفونت مجاری ادراری (urinary tract infection) مبتلا خواهد شد. دستگاه ادراری در بخش داخلی دو جنس زن و مرد ساختاری یکسان داشته و شامل بخش‌های کلیه‌ها، میزنای‌ها و مثانه است؛ تفاوت دستگاه ادراری زن و مرد تنها در قسمت انتهایی یعنی میزراه و مجاری خروجی است.

وظیفه اصلی دستگاه ادراری دفع مواد زائد بدن و تنظیم میزان نمک موجود در سرم خون است. خون در مسیر گردش خود پس از رسیدن به کلیه‌ ها مواد غیرمفید برای بدن را به همراه آب مورد نیاز برای تخلیه این مواد به جا گذاشته و خون تصفیه شده به گردش باز می‌گردد. محلول مواد مضر از طریق میزراه‌ها از کلیه خارج شده و در مثانه ذخیره می‌شود تا در زمان مناسب از مسیر میزراه از بدن خارج شود.

عملکرد کلیه‌ها در تولید و میزان حجم، غلظت و مواد تشکیل دهنده ادرار تحت تاثیر هورمون‌های بدن است به این معنی که با قرار گرفتن در شرایط مختلف غدد هوشمند بدن میزان آب خروجی و مواد محلول را با افزایش یا کاهش هورمون‌ها تغییر می‌دهند. بروز عفونت در هر یک از بخش‌های یاد شده عملکرد دستگاه ادراری را با اخلال مواجه کرده و در نهایت مانع رسیدن خون تصفیه شده به سایر اعضای بدن خواهد شد.

علت عفونت ادراری

به طورکلی اغلب عفونت ادراری از کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن یا عدم تخلیه کامل ادرار از مثانه به‌وجود می‌آید؛ کاهش سیستم ایمنی بدن در اثر افزایش سن، ابتلا به سایر بیماری‌ها و دیابت است. شایع‌ترین نوع عفونت دستگاه ادراری (UTI) عفونت میزراه و مثانه است.

تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از زنان در طول زندگی خود یکبار به (UTI) دچار شده‌اند این مساله به دلیل  فرم آناتومی این قسمت از بدن زنان و کوتاه بودن مجاری ادراری است همین امر موجب شده عفونت ادراری در زنان رایج‌تر از مردان باشد.

به سبب شکل آلت تناسلی زنان و قرارگیری آن در مجارت مجرای خروجی ادراری، زنانی که رابطه جنسی زیاد با شرکای جنسی متعدد داشته و بهداشت را در رعایت نمی‌کنند بیشتر از بقیه در معرض این عفونت هستند؛ همچنین زنانی که از ژل و اسپری‌های اسپرم‌کش جهت جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند به دلیل از بین بردن باکتری‌ها مفید بدن بستر مناسبی برای ابتلا به عفونت را مهیا می‌سازند. عفونت ادراری مردان معمولا به دلیل مسدود شدن مجاری ادراری در اثر سنگ کلیه و پروستات و درپی آن عدم خروج کامل ادرار از مثانه به وجود می‌آید.

ممکن است (urinary tract infection) به صورت مادرزادی و در اثر ناهنجاری‌های این عضو از زمان تولد با نوزاد همراه باشد این ناهنجاری مانع خروج کامل ادرار و بازگشت آن به مسیر می‌شود که این مساله زمینه‌ساز پیدایش عفونت ادراری در کودکان خواهد شد.

در شرایط حال حاضر و همه‌گیری ویروس کرونا که تردد در سطح شهر و حضور در مکان‌های عمومی کار نادرستی است، روش مشاوره پزشکی تلفنی می‌تواند در کاهش انتشار بیشتر این ویروس و بالا بردن سطح سلامت افراد یاری‌رسان باشد. این امکان فراهم شده تا افراد با استفاده از ساده‌ترین وسیله و پس از برقراری ارتباط با مشاوره تلفنی رایگان سوالات خود را در خصوص انواع عفونت ادراری و داروی عفونت ادراری مطلع شوند. این مساله برای افراد با سن بالا و زنانی که در معرض عفونت ادراری در بارداری قرار دارند بسیار مهم است چرا که نسبت به سایرین بیشتر درخطر ابتلا به ویروس کووید19هستند.

نشانه های عفونت ادراری

در مراحل ابتدایی که بیماری به بخش تحتانی دستگاه ادراری محدود شده و موجب عفونت مثانه می‌شود، علائمی همچون تکرر ادرار، احساس سوز در زمان ادرار، دفع ادرار با مقدار کم، مقطع و بریده بریده، وجود خون در ادرار، ادرار با بوی شدید، درد لگن در زنان به ویژه در نزدیکی استخوان ناحیه تناسلی بروز می‌کند. در صورت پیش‌روی عفونت به داخل حفره شکم عفونت به بخش فوقانی دستگاه ادراری منتقل خواهد شد که در این صورت علائمی همچون درد پهلو و تب و لرز شدید، حالت تهوع، استفراغ، به علائم عفونت ادراری پیشین اضافه می‌شود. با بروز هر یک از علائم ذکر شده، می توانید در کسری از زمان از خدمات مشاوره رایگان با دکتر کلیه بهره مند شوید؛ تا بعد از انجام آزمایش‌های مربوطه هرچه سریع‌تر اقدامات لازم جهت درمان عفونت ادراری انجام شود.

پیامدهای ابتلا به عفونت ادراری

اگرچه عفونت‌ های ادراری تحتانی به وسیله سیتم ایمنی بدن سرکوب شده و از بین می‌روند اما درصورتیکه درمان به موقع و درست انجام نشود عواقب زیر را به دنبال خواهد داشت:

• عفونت‌های مکرر به ویژه در زنان
• آسیب دائمی به کلیه‌ها
• خطر ابتلا به زایمان زودرس در زنان باردار
• تنگی مجاری ادرار در مردان

درمان خانگی عفونت ادراری

همان‌طور که گفته شد عفونت در اثر وجود باکتری‌های مضر در بدن به وجود می‌آید بنابراین راه از بین بردن آ«، انهادم این نوع باکتری‌‌ است. با استفاده از جوشانده و دم کرده گیاهانی مانند زغال‌اخته، گیاه دم‌اسبی، زنجبیل، جعفری و سیر به عنوان دمنوش برای عفونت ادراری و همچنین نوشیدنی‌هایی آب هندوانه، آب خیار و آب بلوبری که مدر (ادرار آور) هستند به عنوان روش‌های درمان گیاهی عفونت ادراری می‌توان عفونت ادراری را در مراحل ابتدایی از بین برد.

در صورت تمایل به درمان با استفاده از قرص عفونت ادراری، بهتر است ابتدا از بیماری نمونه‌گیری شده و کشت ادرار انجام شود تا در میان آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سفکسیم، کوتریماکسازول، نالیدیکسیک اسید، آزیترومایسین، فسفومایسین، لووفلوکساسین مناسب‌ترین قرص برای شروع دوره درمان انتخاب شود.

راه‌های پیشگیری

به دلیل تشکیل 95% حجم ادرار از آب، با نوشیدن مستمر آب به رقیق شدن هرچه بیشتر ادرار کمک می‌شود. ادرار رقیق دفع آسان‌تری داشته و به عملکرد بهتر کلیه‌ها و کاهش فشار بر روی آن‌ها در خروج باکتری‌های مضر مثمرثمر خواهد بود.

رعایت اصول بهداشتی میزان ابتلا به این بیماری به‌ خصوص در زنان را کاهش خواهد داد. یکی از روش‌های رعایت بهداشت نحوه صحیح خشک کردن بدن پس از شستشو است؛ این عمل باید از جلو به سمت عقب (مقعد) باشد تا باکتری‌هایی که در ناحیه مقعد وجود دارند به سمت خروجی مجرای ادراری منتقل نشود. پس از رابطه جنسی در اولین فرصت مثانه خود را خالی کرده و محل خروج ادرار را با آب تمیز شستشو دهید.