قارچ پوستی یا درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یکی از بیماری ‌های پوستی است که در ابتدا به‌صورت لکه‌های قرمز در مناطق آسیب‌دیده پوست ظاهر می‌شود و بعدا ممکن است به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. قارچ پوستی ممکن است پوست سر، پا، ناخن‌ها، کشاله ران، ریش یا سایر مناطق را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه با این بیماری بیشتر آشنا می‌شوید.

علائم قارچ پوستی چیست؟

در ارتباط با این موضوع که قارچ پوستی چیست، لازم است با علائم این بیماری آشنا شوید. علائم قارچ پوستی بسته به اینکه کدام ناحیه از بدن را درگیر می‌کند، می‌تواند متفاوت باشد و درمان قارچ پوستی نیز بر همین اساس تفاوت خواهد کرد. در صورت ابتلا به بیماری قارچ پوستی ممکن است علائم زیر را بر اساس انواع قارچ پوستی تجربه کنید:

• قارچ پوستی قرمزرنگ به‌صورت لکه‌های قرمز، خارش‌دار یا پوسته‌پوسته‌شده یا زوائد برجسته پوست به نام پلاک
• لکه‌هایی که به تاول یا جوش تبدیل می‌شوند.
• لکه‌هایی که لبه‌های آن‌ها قرمزتر هستند و شبیه به حلقه‌اند.
• لکه‌هایی که لبه‌های آن‌ها مشخص و برجسته شده‌اند.
• گاهی اوقات هم لکه های قهوه ای قارچی روی پوست بدن مشاهده می‌شوند.

اگر ناخن‌های شما دچار قارچ پوستی شده باشد، ممکن است ناخن‌ها ضخیم‌تر شوند، تغییر رنگ یابند یا ممکن است شروع به ترک خوردن کنند. اگر قارچ پوستی سر را درگیر کند، موهای اطراف سر ممکن است شکننده شده یا بریزد و درنتیجه نواحی طاس شده ایجاد شود. اصطلاح پزشکی برای این بیماری کچلی است.

درصورتی‌که دچار علائم قارچ پوستی هستید، مشاوره پزشکی تلفنی به شما کمک می‌کند که هرچه سریع‌تر با پزشک در مورد علائم خود صحبت کنید و در مورد درمان اقدام کنید. همچنین اگر به دنبال مشاوره تلفنی رایگان هستید لازم است بدانید با دریافت مشاوره تلفنی پوست و مو، در وقت و هزینه شما به‌شدت صرفه‌جویی می‌شود.

بیماری قارچ پوستی چه مراحلی دارد؟

وقتی به قارچ آلوده می‌شوید بلافاصله دچار بیماری قارچ پوستی نمی‌شوید. ممکن است دو هفته طول بکشد تا علائم بیماری بروز کند. مراحل این بیماری عبارت‌اند از:

• مرحله اولیه: در طی این مرحله، ممکن است یک لکه پوست تحریک‌پذیر به رنگ صورتی یا قرمز در بدن مشاهده کنید. گاهی اوقات، این لکه بسیار خشک و پوسته‌پوسته به نظر می‌رسد و لزوما مانند قارچ پوستی نیست.
• مرحله ثانویه: در طی این مرحله، خواهید دید که اندازه ضایعه شروع به رشد می‌کند. مرکز آن ممکن است شبیه پوست سالم و اطراف آن، پوسته‌پوسته باشد.

ازآنجایی‌که قارچ پوستی به‌شدت واگیردار است، لازم است به‌محض مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید. اگر این کار را انجام ندهید، ممکن است بیماری رشد و گسترش پیدا کند.

قارچ پوستی چه تفاوتی با اگزما دارد؟

قارچ پوستی به‌شدت با اگزمای نومولار (سکه‌ای) شباهت دارد. هردوی این بیماری‌ها باعث ضایعات گرد یا سکه‌ای روی پوست می‌شوند و این ضایعات اغلب خارش‌دار و پوسته ‌پوسته هستند. فرد مبتلا به قارچ پوستی اغلب لکه‌های حلقه‌مانند کمتری نسبت به فرد مبتلا به اگزمای نومولار دارد. از سوی دیگر، ممکن است همراه با قارچ پوستی، جوش‌های چرک دار نیز وجود داشته باشد، اما در اگزمای نومولار این‌گونه نیست.

گاهی اوقات این دو بیماری به‌قدری شبیه به هم هستند که تنها راه تشخیص تفاوت میان آن‌ها مراجعه به پزشک است. پزشک می‌تواند از سلول‌های پوست نمونه‌برداری کرده و آن‌ها را برای بررسی، به آزمایشگاه بفرستد. پزشکان اگزمای سکه‌ای را به روش متفاوتی از قارچ پوستی درمان می‌کنند. آن‌ها از استروئیدهای موضعی استفاده می‌کنند که اگر برای عفونت‌های قارچ پوستی استفاده شود، می‌تواند عفونت را پنهان و همچنین آن را بدتر کند. علاوه بر این، پمادهای ضد قارچی به درمان اگزمای نومولار کمک نمی‌کنند.

قارچ پوستی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص قارچ پوستی، پزشک پوست را معاینه می‌کند و احتمالا از نوری سیاه برای بررسی ناحیه آسیب‌دیده پوست‌تان استفاده می‌کند. بسته به نوع قارچ، ممکن است بعضی‌اوقات، قارچ پوستی در زیر نور سیاه درخشان شود. او همچنین ممکن است انجام این آزمایش‌ها را توصیه کند:

• بیوپسی یا کشت قارچ: پزشک در این روش نمونه‌ای از پوست یا ترشح یک تاول را می‌گیرد و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد تا نمونه ازنظر وجود قارچ بررسی شود.
• آزمایش KOH: پزشک قسمت کوچکی از پوست آلوده را روی لام می‌تراشد و قطره‌های مایعی به نام هیدروکسید پتاسیم (KOH) را روی آن قرار می‌دهد. KOH سلول‌های طبیعی پوست را متلاشی می‌کند و باعث می‌شود عناصر قارچی در زیر میکروسکوپ آسان‌تر دیده شوند.

علل ایجاد قارچ پوستی چیست؟

سه نوع مختلف از قارچ‌ها می‌توانند علت قارچ پوستی باشند: تریکوفیتون، اپیدرموفیتون و میکروسپروم. این احتمال وجود دارد که این قارچ‌ها برای مدت طولانی به‌عنوان هاگ در خاک زندگی کنند و انسان و حیوانات پس از تماس مستقیم با خاک به لکه ‌های قهوه‌ای قارچی روی پوست بدن و لکه‌های سفید قارچی روی پوست دچار شوند. این عفونت همچنین می‌تواند از طریق تماس با حیوانات یا انسان‌های آلوده گسترش یابد. این بیماری به روش‌های زیر گسترش می‌یابد:

• انسان به انسان: قارچ پوستی در اغلب موارد درنتیجه تماس پوستی گسترش می‌یابد.
• حیوان به انسان: یک حیوان را نوازش یا تمیز کرده‌اید؟ دست‌های خود را بشویید. قارچ پوستی به‌خصوص در گاوها شایع است.
• شیء به انسان: قارچی که باعث ایجاد قارچ پوستی می‌شود می‌تواند روی سطح، لباس، حوله و شانه بماند.
• خاک به انسان: اگر بر روی خاکی که به قارچ عامل درماتوفیتوز آلوده است کار کنید یا پابرهنه بایستید ممکن است به قارچ پوستی مبتلا شوید.

عوامل خطر ابتلا به قارچ پوستی چیست؟

علاوه بر علل ایجاد قارچ پوستی که مطرح شد، در صورت داشتن شرایط زیر احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر است:

• در آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنید.
• با فرد یا حیوان آلوده تماس داشته‌اید.
• لباس، ملحفه یا حوله خود را با فرد آلوده به قارچ پوستی، به‌صورت مشترک استفاده کرده‌اید.
• در ورزش‌هایی شرکت می‌کنید که نیاز به تماس پوست با پوست دارند، مانند کشتی.
• لباس تنگ می‌پوشید.
• سیستم ایمنی ضعیفی دارید.

عوارض قارچ پوستی چیست؟

درصورتی‌که قارچ پوستی درمان نشود می‌تواند به سایر مناطق بدن گسترش یابد. همچنین ممکن است خطر انتقال به افراد دیگر را به همراه داشته باشد. سایر عوارض این بیماری عبارت‌اند از:

• ریزش مو
• تغییر شکل ناخن

در این زمینه، عارضه کچلی (قارچ پوستی سر) به‌ویژه نگران‌کننده است، زیرا می‌تواند باعث ریزش موی مادام‌العمر شود؛ بنابراین، مهم است که در اسرع وقت اقدام به درمان قارچ پوستی کنید.

قارچ پوستی چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان قارچ پوستی، پزشک ممکن است علاوه بر تجویز داروها، تغییراتی را نیز در سبک زندگی شما ایجاد کند. قارچ پوستی بدن، قارچ پوستی پا، قارچ پوستی گردن می‌توانند با داروهای موضعی ازجمله پماد قارچ پوستی درمان شوند اما برای درمان قارچ پوستی سر و ناخن ممکن است تجویز داروی قارچ پوستی به‌صورت خوراکی نیز موردنیاز باشد. در ارتباط با تغییرات در سبک زندگی، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• شستن ملحفه‌ها و لباس‌ها به‌صورت روزانه در هنگام ابتلا به بیماری
• خشک‌کردن کامل مناطق آسیب‌دیده بدن بعد از حمام کردن
• پوشیدن لباس گشاد برای نواحی آسیب‌دیده
• درمان تمام نواحی آسیب‌دیده

هنوز داده‌هایی در مورد اثربخشی درمان خانگی قارچ پوستی وجود ندارد. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:

• استفاده از سرکه سیب، سه بار در روز در مناطق آسیب‌دیده
• استفاده از روغن نارگیل روزی یک تا سه بار
• ترکیب زردچوبه با آب و مالیدن آن بر روی پوست

داروهای پوستی ممکن است طی دو تا چهار هفته، قارچ پوستی را از بدن شما پاک کنند، اما اگر بیماری شما شدید باشد و به داروهای پوستی پاسخ ندهد، پزشک ممکن است برای شما قرص‌های ضدقارچ تجویز کند. درمان برای بیشتر افراد موثر است.

چگونه می‌توانید از ابتلا به قارچ پوستی پیشگیری کنید؟

پیشگیری از ابتلا به قارچ پوستی دشوار است، زیرا قارچ علت ایجاد آن محسوب می‌شود و حتی قبل از اینکه علائم بروز پیدا کنند بیماری قابل‌انتقال است. برای کاهش خطر ابتلا به قارچ پوستی، مراحل زیر را انجام دهید:

• به خود و دیگران آموزش دهید. از خطر قارچ پوستی در افراد آلوده یا حیوانات خانگی آگاه باشید. به کودکان خود در مورد قارچ پوستی بگویید، اینکه باید مراقب چه شرایطی باشد و چگونه از ابتلا به عفونت جلوگیری کند.
• تمیزی را حفظ کنید. دستان خود را مرتبا بشویید. مناطق مشترک را به‌خصوص در مدارس، مراکز نگهداری از کودکان، سالن‌های ورزشی و رختکن تمیز نگه دارید. اگر در ورزش‌های تماسی شرکت می‌کنید، بلافاصله بعد از تمرین یا مسابقه دوش بگیرید و لباس خود را بشویید.
• خنک و خشک بمانید. برای مدت طولانی در هوای گرم و مرطوب، لباس ضخیم نپوشید. از تعریق زیاد جلوگیری کنید.
• از تماس با حیوانات آلوده اجتناب کنید. اگر حیوان خانگی دارید از دامپزشک بخواهید ابتلای آن به قارچ را بررسی کند.
• وسایل شخصی را به اشتراک نگذارید. اجازه ندهید دیگران از لباس، حوله، برس مو، وسایل ورزشی یا سایر وسایل شخصی شما استفاده کنند و علاوه بر این، چنین وسایلی را قرض نگیرید.

درنهایت، همانطور که مطرح شد قارچ پوستی می‌تواند نواحی مختلفی از بدن را درگیر کند که هریک از آن‌ها نشانه‌ها و روش‌های درمانی متفاوتی دارند. این بیماری می‌تواند از طریق انسان به انسان، حیوان به انسان، شیء به انسان و خاک به انسان منتقل شود که برای درمان آن از داروها، پمادها و برخی روش‌های خانگی استفاده می‌شود.