داشتن شخصیت سالم به ما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره زندگی خود را انجام دهیم. همه ما گاهی اوقات استرس را تجربه می‌کنیم اما شخصیت سالم به ما کمک می‌کند که با چالش‌ها روبرو شویم و از آن‌ها گذر کنیم. برای افراد مبتلا به اختلال شخصیتی ویژگی‌های زندگی روزمره که برای اکثر مردم عادی است، تبدیل به چالش می‌شود. در ادامه به انواع اختلالات شخصیتی خواهیم پرداخت که حتما برای شما جالب خواهد بود.

اختلال شخصیتی چیست؟

در پاسخ به این سوال که اختلال شخصیت چیست لازم به ذکر است که این اختلال دسته‌ای از انواع اختلالات روانی است که در سال‌های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز پیدا می‌کنند و با الگوهای انعطاف‌ناپذیر و ناسالم تفکر، احساس و رفتار مشخص می‌شوند. این تجارب و رفتارهای درونی، اغلب با فرهنگ مرسوم در کشور متفاوت است. افراد مبتلا به اختلال شخصیتی، معمولا به‌سختی می‌توانند با استفاده از روش‌های مورد انتظار توسط جامعه، با دیگران و با مشکلات روزمره کنار بیایند.

این افراد، معمولا معتقدند که رفتار و طرز فکرشان طبیعی است. بااین‌حال، دیدگاه آن‌ها نسبت به دیدگاه دیگران کاملا متفاوت است. درنتیجه ممکن است شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی برایشان دشوار باشد. همچنین، آن‌ها دیگران را مقصر مشکلات خود می‌دانند. به دلیل مشکلات در روابط، افراد مبتلا به اختلال شخصیتی، منزوی می‌شوند و این مسئله می‌تواند منجر به افسردگی و اضطراب در آن‌ها شود.

اختلال شخصیتی چند نوع است؟

انواع اختلال شخصیتی بر اساس ویژگی‌ها و علائم مشابه در سه دسته، طبقه‌بندی می‌شود. برخی از افراد ممکن است نشانه‌ها و علائم چند اختلال شخصیتی را داشته باشند. در ادامه با انواع این اختلالات آشنا می‌شوید.

دسته A: مشکوک

• اختلال شخصیت پارانوئید: افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید نسبت به دیگران بسیار بی‌اعتماد و به انگیزه‌های آن‌ها مشکوک هستند. همچنین آن‌ها افرادی کینه‌ای هستند.
• اختلال شخصیت اسکیزوئید: افراد مبتلا به این نوع اختلال، علاقه کمی در رابطه برقرار کردن با دیگران یا مشارکت در تعاملات اجتماعی از خود نشان می‌دهند. آن‌ها معمولا کارهای معمول اجتماعی را آغاز نمی‌کنند، بنابراین ازنظر عاطفی سرد به نظر می‌رسند.
• اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: در اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، افراد معتقدند که می‌توانند با افکار خود بر روی افراد یا رویدادهای دیگر تاثیر بگذارند. آن‌ها اغلب رفتارهای دیگران را سوءتعبیر می‌کنند که این مسئله باعث می‌شود واکنش‌های عاطفی نامناسبی داشته باشند. همچنین، آن‌ها ممکن است همیشه از داشتن روابط صمیمی اجتناب کنند.

دسته B: هیجانی و تکانشی

• اختلال شخصیت ضداجتماعی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی تمایل دارند از دیگران بدون ابراز پشیمانی سوءاستفاده کنند یا با آن‌ها بدرفتاری کنند. آن‌ها ممکن است دروغ بگویند، دزدی کنند، یا دچار سوءمصرف الکل و مواد مخدر باشند.
• اختلال شخصیت مرزی: این اختلال یکی از بیماری‌ های روانی شایع در اختلالات شخصیتی است. افراد مبتلا به این بیماری، بدون توجه به حمایت خانواده یا جامعه، معمولا احساس خالی بودن و رها شدن می‌کنند. آن‌ها ممکن است در مقابله با حوادث استرس‌زا مشکل داشته باشند و همچنین دوره‌های پارانویا را تجربه کنند. آن‌ها همچنین به انجام رفتارهای پرخطر و تکانشی، مانند رابطه جنسی غیر ایمن، مشروبات الکلی و قمار تمایل دارند. با توجه به اینکه خودکشی و رفتارهای پرخطر در این افراد بسیار زیاد است این اختلال می‌تواند جزء بیماری‌های روانی کشنده باشد.
• اختلال شخصیت نمایشی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، اغلب سعی می‌کنند با تحریک ‌آمیز بودن جنسی بیش‌ازحد، توجه بیشتری از دیگران جلب کنند. آن‌ها به ‌راحتی تحت تاثیر افراد دیگر قرار می‌گیرند و به‌شدت نسبت به انتقاد یا عدم پذیرش حساس هستند.
• اختلال شخصیت خودشیفته: افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته اعتقاد دارند که اهمیت آن‌ها بیش از دیگران است. آن‌ها تمایل به اغراق در دستاورد های خود دارند و ممکن است در مورد جذابیت یا موفقیت خود لاف بزنند. آن‌ها نیاز عمیقی به تحسین شدن دارند اما نمی‌توانند با دیگران همدلی کنند.

دسته C: مضطرب

• اختلال شخصیت اجتنابی: افراد مبتلا به این نوع اختلال معمولا احساس عدم‌کفایت، حقارت یا عدم جذابیت را تجربه می‌کنند. آن‌ها معمولا نسبت به انتقاد از سوی دیگران، به‌شدت حساس هستند و از شرکت در فعالیت‌های جدید یا ایجاد دوستی‌های جدید پرهیز می‌کنند.
• اختلال شخصیت وابسته: افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته برای تامین نیازهای عاطفی و جسمی خود به‌شدت به افراد دیگر وابسته هستند. آن‌ها معمولا از تنها ماندن اجتناب می‌کنند و دائما هنگام تصمیم‌گیری به اطمینان خاطر نیاز دارند. همچنین آن‌ها به‌احتمال‌زیاد سوءاستفاده‌های جسمی و کلامی را تحمل کنند و در مقابل آن از خود مراقبت نمی‌کنند.
• اختلال شخصیت وسواسی- جبری: افرادی که دچار اختلال شخصیت وسواسی- جبری هستند نیاز شدیدی به نظم دارند. آن‌ها به‌شدت به قوانین و مقررات پایبند هستند و اگر نتوانند به بی‌نقصی برسند به‌شدت به هم می‌ریزند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی، حتی ممکن است از روابط شخصی غافل شوند تا روی بی‌نقص انجام دادن یک پروژه متمرکز شوند.

لازم به ذکر است اختلال چند شخصیتی در دسته اختلالات شخصیتی قرار ندارد و مربوط به اختلالات تجزیه‌ای است. اختلال شخصیت مازوخیستی نیز هرگز به‌طور رسمی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) پذیرفته نشد.

اختلال شخصیتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، مرجع روانپزشکان برای تشخیص اختلالات روانشناختی است. در این راهنما، هر نوع از انواع اختلال شخصیتی، معیارهای جداگانه‌ای دارد که برای تشخیص لازم است به آن‌ها توجه شود. روانپزشک یا روانشناس بر اساس این معیارها سوالاتی را از فرد می‌پرسد تا نوع اختلال شخصیتی را تعیین کند. همچنین، نحوه رفتار و احساس فرد باید در شرایط مختلف، یکسان باشد. مشکلات ناشی از اختلالات شخصیت، باید حداقل در دو مورد از زمینه‌های زیر اختلال ایجاد کند:

• روشی که فرد، خود و دیگران را درک یا تفسیر می‌کند
• نحوه رفتار او هنگام برخورد با افراد دیگر
• مناسب بودن پاسخ‌های احساسی فرد
• میزان کنترل فرد بر تکانه‌های خود

در برخی موارد، ممکن است روانپزشک، انجام آزمایش خون را توصیه کند تا بررسی کند که فرد مبتلا به بیماری جسمی است یا خیر. همچنین فرد ممکن است ازنظر مصرف مواد مخدر و الکل مورد آزمایش قرار بگیرد.

اختلال شخصیتی چه عللی دارد؟

شخصیت ترکیبی از افکار، عواطف و رفتارها است که هرکسی را منحصربه‌فرد می‌کند و این به معنای منحصربه‌فرد بودن نوع نگاه، درک و ارتباط او با دنیای خارج و همچنین نحوه مشاهده خود است. شخصیت در دوران کودکی و از طریق تعامل عوامل زیر با یکدیگر شکل می‌گیرد:

• ژن‌ها: برخی ویژگی‌های شخصیتی ممکن است توسط والدین از طریق ژن‌های ارثی به افراد منتقل شوند. این صفات را گاهی مزاج می‌نامند.
• محیط: این عامل شامل محیطی است که فرد در آن بزرگ شده است، اتفاقاتی که در زندگی او رخ داده‌اند و همچنین، شامل روابط او با اعضای خانواده و دیگران است.

تصور می‌شود که اختلال شخصیتی ناشی از ترکیبی از این تاثیرات ژنتیکی و محیطی است. ژن‌ها ممکن است افراد را در معرض ابتلا به اختلال شخصیت قرار دهند و شرایط زندگی باعث بروز علائم اختلال شوند. اگرچه علت دقیق اختلال شخصیتی مشخص نیست اما به نظر می‌رسد عوامل خطر خاصی در ایجاد یا بروز این اختلال نقش داشته باشند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی اختلال شخصیتی یا سایر بیماری‌های روانی
• تجربه سوء رفتار و محیط خانوادگی ناپایدار در کودکی
• ابتلا به اختلال سلوک در دوران کودکی
• تغییرات در شیمی و ساختار مغز

اختلال شخصیتی چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال شخصیتی بسته به نوع و شدت اختلال متفاوت است. روش‌های درمانی‌ای که در این زمینه مورداستفاده قرار می‌گیرند روان‌درمانی و دارودرمانی هستند که در کلبه سلامتی شما میتوانید از مشاوره آنلاین رایگان بهره مند شوید که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

روان ‌درمانی اختلال شخصیتی

روان‌درمانی یا گفتگو درمانی ممکن است به مدیریت اختلال شخصیتی کمک کند. در طول جلسات روان ‌درمانی، فرد می‌تواند با درمانگر درباره شرایط خود و همچنین احساسات و افکار خود صحبت کند. این امر می‌تواند باعث شود که فرد در مورد چگونگی مدیریت علائم و همچنین در مورد رفتارهای مشکل‌ساز خود بینش پیدا کند.

روان‌درمانی، انواع مختلفی دارد که هرکدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. برای مثال، رفتاردرمانی دیالکتیکی می‌تواند شامل جلسات گروهی و فردی باشد که در آن افراد یاد می‌گیرند چگونه استرس را تحمل کنند و روابط خود را بهبود بخشند. از سوی دیگر، هدف درمان شناختی رفتاری، آموزش چگونگی تغییر الگوهای تفکر منفی به فرد است تا بتواند بهتر با چالش‌های روزمره کنار بیاید.

دارو درمانی اختلال شخصیتی

هیچ دارویی برای درمان اختلال شخصیتی تایید نشده است. بااین‌حال، انواع خاصی از داروها ممکن است در کاهش علائم مختلف فرد مبتلا به اختلال شخصیتی مفید باشند:

• داروهای ضدافسردگی که می‌توانند به بهبود خلق افسرده و عصبانیت یا تکانشگری او کمک کنند.
• تثبیت‌کننده‌های خلقی که از نوسانات خلقی جلوگیری می‌کنند و تحریک‌پذیری و پرخاشگری فرد را کاهش می‌دهند.
• داروهای ضدروان‌پریشی که به‌عنوان داروهای اعصاب نیز شناخته می‌شوند ممکن است برای افرادی که اغلب ارتباط با واقعیت را از دست می‌دهند مفید باشد.
• داروهای ضد اضطراب که به تسکین اضطراب، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی کمک می‌کنند..

چشم‌انداز اختلال شخصیتی چگونه است؟

مهم‌ترین جنبه درمان اختلال شخصیتی، در وهله اول تشخیص وجود مسئله است. افراد مبتلا به این نوع اختلالات معتقدند که ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها طبیعی است؛ بنابراین وقتی کسی به ‌احتمال ابتلای آن‌ها به اختلال شخصیتی اشاره می‌کند ممکن است به‌شدت به هم بریزند.

اگر فرد مبتلا بپذیرد که به یکی از انواع اختلال شخصیتی دچار است و برای درمان اقدام کند، علائم بهبودی را تجربه خواهد کرد. درصورتی‌که دوستان یا اعضای خانواده نیز در درمان فرد مشارکت کنند این درمان موثرتر خواهد بود. همچنین مهم است فرد مبتلا به اختلال شخصیتی از نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر خودداری کند، زیرا مصرف این مواد می‌تواند بر احساسات فرد تاثیر منفی بگذارد و در درمان اختلال ایجاد کند.

چگونه می‌توان به فرد مبتلا به اختلال شخصیتی کمک کرد؟

اگر فکر می‌کنید یکی از نزدیکان شما ممکن است به یکی از انواع اختلالات شخصیتی مبتلا باشد لازم است او را تشویق کنید که برای کمک گرفتن اقدام کند. او ممکن است در واکنش به پیشنهاد شما عصبانی شود یا در موضع دفاع قرار بگیرد اما مهم است که با او بحث نکنید. در عوض، بر ابراز احساسات و نگرانی‌های خود در مورد رفتار فرد تمرکز کنید.

همچنین، اگر احساس کردید که فرد می‌خواهد به خود یا کسی دیگر آسیب برساند با اورژانس تماس بگیرید. در این زمینه دریافت مشاوره آنلاین روانشناسی نیز می‌تواند برای فرد مفید باشد. او می‌تواند با دریافت مشاوره آنلاین رایگان، در مورد احساسات و افکار خود صحبت کند و درنتیجه با کمک درمانگر رفتارهای مخرب خود را کنار بگذارد.

درنهایت، همان‌طور که مطرح شد اختلال شخصیتی، مجموعه‌ای از سه دسته اختلالات است که هر یک از آن‌ها شامل چند اختلال هستند. ویژگی مشترک همه این اختلالات، الگوی ناسالم و انعطاف‌ناپذیر تفکر، عملکرد و رفتار است که درنهایت می‌تواند منجر به آسیب به ابعاد مختلف زندگی فرد شود. اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیتی، اختلال خود را بپذیرد با روان‌درمانی و دارو درمانی می‌توان علائم او را تا حدود زیادی بهبود بخشید.