وقتی بدن شما از اکسیژن کافی برخوردار نیست ممکن است دچار هیپوکسی (hypoxia) یا هیپوکسمی (hypoxemia) شوید. این شرایط بسیار خطرناکی هستند. وقتی بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شود، تنها چند دقیقه پس از شروع علائم، مغز، کبد و سایر اندام‌های بدنتان آسیب می‌بیند. هیپوکسمی که به معنی اکسیژن کم در خون است می‌تواند باعث هیپوکسی که به معنی اکسیژن کم در بافت‌هاست شود. وقتی خون، اکسیژن کافی را به بافت‌های بدن حمل نمی‌کند، نیازهای بدن برآورده نمی‌شود. کلمه هیپوکسی گاهی اوقات برای توصیف هر دوی این شرایط استفاده می‌شود. در ادامه با کمبود اکسیژن در بدن آشنا می‌شوید.

کمبود اکسیژن در بدن چه علائمی دارد؟

اگرچه علائم کمبود اکسیژن در بدن می‌تواند در هر فردی متفاوت باشد اما شایع‌ترین علائم این مسئله عبارت‌اند از:

• تغییر در رنگ پوست، از آبی تا قرمز گیلاسی
• گیجی
• سرفه کردن
• ضربان سریع قلب
• تنفس سریع و پی‌درپی
• تنگی نفس
• ضربان آهسته قلب
• عرق کردن
• خس‌خس سینه

درصورتی‌که این علائم را تجربه می‌کنید، لازم است هر چه سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید.

علل کمبود اکسیژن در بدن چیست؟

حمله شدید آسم یا طغیان آن می‌تواند باعث هیپوکسی در کودکان و بزرگسالان شود. در طول این حمله، مجاری هوایی تنگ می‌شوند و ورود هوا به ریه‌ها دشوار می‌شود. در این شرایط، سرفه کردن برای پاک‌سازی ریه‌ها از اکسیژن بیشتری استفاده می‌کند و می‌تواند علائم را تشدید کند. کمبود اکسیژن در بدن می‌تواند از آسیب به ریه در اثر ضربه نیز ناشی شود. موارد دیگری که می‌توانند در کمبود اکسیژن در بدن نقش داشته باشند شامل موارد زیر می‌شوند:

• بیماری‌های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) آمفیزم ریوی، برونشیت، پنومونی و ادم ریوی (وجود مایعات اضافی در ریه‌ها)
• داروهای ضد درد قوی و سایر داروهایی که باعث وقفه در تنفس می‌شوند
• مشکلات قلبی
• کم‌خونی (تعداد کم گلبول‌های قرمز خون حامل اکسیژن)
• مسمومیت با سیانید (سیانید ماده‌ای شیمیایی است که برای تولید پلاستیک و سایر محصولات استفاده می‌شود)

درصورتی‌که به این بیماری‌ها مبتلا هستید مهم است که برای پیشگیری از کمبود اکسیژن در بدن با پزشک مشورت کنید. دریافت مشاوره پزشکی تلفنی رایگان کلبه سلامتی می تواند در این زمینه بسیار کمک‌کننده باشد.

عوارض کمبود اکسیژن در بدن چیست؟

اندام‌هایی که بیشتر از همه تحت تاثیر کمبود اکسیژن قرار می‌گیرند شامل مغز، قلب و کبد هستند. اگر کمبود اکسیژن در بدن شدید باشد، آسیب غیرقابل‌بازگشت می‌تواند در عرض چهار دقیقه پس از شروع علائم، ایجاد شود. در موارد جدی، ممکن است کما، تشنج یا کما اتفاق بیفتد. هیپوکسی خفیف‌تر و مزمن نیز می‌تواند موجب آسیب به اندام‌های اصلی بدن شود.

وقتی هیپوکسی حاد است، علائم آن اغلب شامل ناهماهنگی حرکتی و اختلال در قضاوت است. با توجه به علائم این مسئله، گاهی اوقات اطرافیان به‌اشتباه تصور می‌کنند که فرد مبتلا به هیپوکسی، دچار مستی در اثر مصرف الکل شده است. هیپوکسی مزمن در اغلب موارد می‌تواند با علائم متعددی ازجمله خستگی، بی‌حسی، تاخیر در زمان واکنش یا کاهش در توان کاری مشخص شود.

علت کمبود اکسیژن در بدن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش‌های مختلفی وجود دارد که پزشک می‌تواند با استفاده از آن‌ها علت علائم کمبود اکسیژن در بدن را تشخیص دهد. حتی اگر علت کمبود اکسیژن در بدن شما مشخص باشد، پزشک می‌تواند با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی و رادیولوژی، علت نهایی این مسئله را تشخیص دهد. برخی از آزمایش‌هایی که در این شرایط قابل‌استفاده هستند عبارت‌اند از:

• اکسیمتری (با پالس اکسیمتر) برای نظارت بر سطح اکسیژن در خون
• آزمایش گازهای خونی (ABG) برای ارزیابی وضعیت تنفس و سوخت‌وساز
• آزمایش‌های خون ازجمله شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی کم‌خونی یا تعداد کم گلبول‌های قرمز و علائم عفونت
• الکتروکاردیوگرام (EKG) برای بررسی نشانه‌های آسیب قلبی یا ضربان نامنظم قلب
• اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری (CT) از قفسه سینه برای تشخیص بیماری‌های ریوی، پنوموتوراکس یا عفونت
• برونکوسکوپی ریه به‌منظور معاینه مجاری هوایی ریه‌ها برای تشخیص وجود جسم خارجی یا عامل دیگری برای انسداد مجاری تنفسی مانند تومور
• CT یا MRI سر برای بررسی ناهنجاری‌های مغزی که ممکن است باعث سرکوب شدن تنفس شوند ازجمله تومورها، خونریزی‌ها یا سکته مغزی
• اکوکاردیوگرافی برای بررسی مشاهده حرکت قلب و تشخیص آسیب یا ناهنجاری‌هایی در قلب یا دریچه‌های قلب

دریافت مشاوره تلفنی پزشکی کلبه سلامتی به شما کمک می‌کند که بتوانید از علت کمبود اکسیژن در بدن آگاه شوید و از حملات بعدی پیشگیری کنید.

کمبود اکسیژن در بدن چگونه درمان می‌شود؟

درمان کمبود اکسیژن در بدن به علت ایجاد آن بستگی دارد. در افراد مختلف، شرایط و مکانیسم‌های بسیار گسترده‌ای می‌توانند موجب این مسئله شوند. از سوی دیگر، اینکه علائم در ارتباط با کدام‌یک از اندام‌ها ظاهر شوند نیز در اغلب موارد متفاوت است. برای درمان کمبود اکسیژن در بدن و بررسی سطح اکسیژن بدن لازم است به بیمارستان مراجعه کنید.

درحالی‌که در هنگام دریافت مشاوره پزشکی رایگان، پزشک و شما لازم است برای تعیین علت کمبود اکسیژن در بدن همکاری کنید، اگر تنگی نفس را تجربه می‌کنید یا علائم دیگری از هیپوکسی شدید یا متوسط را دارید، پزشک ممکن است اکسیژن‌درمانی را توصیه کند. اکسیژن از طریق یک پلاگین کوچک در بینی یا از طریق ماسکی که دهان و بینی شما را می‌پوشاند به بدن شما رسانده می‌شود. اکسیژن‌درمانی برای بسیاری از افراد باعث می‌شود که اکسیژن بدن آن‌ها به حد کافی برسد.

یک داروی استنشاقی یا داروی خوراکی آسم می‌تواند تنفس را آسان‌تر کند. اگر این داروها موثر نباشند، ممکن است برای شما از سرم استفاده شود. همچنین، ممکن است برای کاهش التهاب ریه‌ها برای مدت کوتاهی به مصرف داروهای استروئیدی نیاز داشته باشید یا لازم باشد برای درمان عفونت زمینه‌ای، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید. وقتی جانتان درخطر است و سایر روش‌های درمان برای شما موثر نیستند، ممکن است لازم باشد از دستگاهی استفاده کنید که به شما در تنفس کمک می‌کند.

مدت زنده ماندن با کمبود اکسیژن چقدر است؟

غواصان در اعماق دریا، افرادی که انواع خاصی از مدیتیشن را انجام می‌دهند و برخی از افراد استثنایی دیگر می‌توانند بدون اکسیژن کافی در بدن، مدت بیشتری را زنده بمانند اما برای فردی معمولی، کمبود اکسیژن یک تهدید قریب‌الوقوع محسوب می‌شود. زمان‌بندی هیپوکسی اولیه از مرگ یا آسیب مغزی با درجه‌ای محرومیت از اکسیژن متفاوت است. کمبود جزئی اکسیژن تنها می‌تواند در طول زمان آسیب‌زننده باشد اما هیپوکسی واقعی می‌تواند بلافاصله به بدن آسیب برساند.

آسیب مغزی می‌تواند تنها در عرض یک یا دو دقیقه از کمبود کامل اکسیژن آغاز شود. پس از گذشت پنج دقیقه، مرگ سلول‌های مغزی و آسیب شدید مغزی غیرقابل‌اجتناب است. بیشتر افراد پس از گذشت 10 دقیقه از شروع کمبود اکسیژن، جان خود را از دست می‌دهند. افرادی که ازنظر سلامتی ضعیف هستند زودتر از این زمان می‌میرند. برخی افراد نیز ممکن است در واکنش به کمبود اکسیژن، مشکلات پزشکی ناگوار دیگری مثل حمله قلبی را تجربه کنند.

چگونه می‌توان از کمبود اکسیژن در بدن پیشگیری کرد؟

بهترین راه برای پیشگیری از کمبود اکسیژن در بدن این است که آسم خود را به‌صورت روزانه تحت کنترل داشته باشید و برنامه درمان آسم خود را ادامه دهید. راه‌های دیگر پیشگیری از کمبود اکسیژن عبارت‌اند از:

• برای کمک به پیشگیری از طغیان آسم، داروی خود را مصرف کنید.
• رژیم غذایی مناسبی داشته باشید و فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
• محرک‌های بیماری آسم خود را بشناسید و برای اجتناب از این محرک‌ها راه‌هایی را پیدا کنید.

با پزشک خود همکاری کنید تا درنهایت، برنامه‌ای عملیاتی برای حملات آسم داشته باشید و بدانید که در هنگام روبرو شدن با مشکل در تنفس، چه کاری باید انجام دهید.

پیش‌آگهی کمبود اکسیژن در بدن چگونه است؟

پس از اینکه اکسیژن به مغز بازگردانده می‌شود، پیش‌آگهی متفاوت است. معمولا دوره‌های طولانی‌تر کمبود اکسیژن به‌ویژه در نوزادان، کودکان و سالمندان با آسیب‌های بیشتری همراه است. هیچ راه واحدی وجود ندارد که بتواند آسیب مغزی را درمان کند. بنابراین، پیش‌بینی تاثیرات کمبود اکسیژن در بدن غیرممکن است. برخی از افراد به‌طور کامل بهبود پیدا می‌کنند اما برخی افراد هرگز بهبود پیدا نمی‌کنند. تعدادی از راهکارهایی که می‌توانند به بهبود در این شرایط کمک کنند عبارت‌اند از:

• رسیدگی به عامل اصلی هیپوکسی
• درمان حمایتی، ازجمله فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی برای بازیابی عملکرد مغز. این درمان به مغز کمک می‌کند تا راه‌هایی را برای مقابله با آسیب پیدا کند و از سوی دیگر، می‌تواند باعث رشد سلول‌های عصبی جدید شود.
• پیشگیری از کمبود اکسیژن در بدن در آینده
• حمایت روانشناختی. داشتن سلامت روان می‌تواند مقابله با آسیب‌دیدگی را برای بازماندگان هیپوکسی آسان‌تر کند. همچنین به آن‌ها کمک می‌کند که درمان را ادامه دهند. اگر نیاز به دریافت حمایت روانشناختی دارید می‌توانید به این منظور از مشاوره تلفنی روانشناسی رایگان کلبه سلامتی استفاده کنید.

درنهایت، مغز برای انجام حتی ابتدایی‌ترین تکالیف خود به اکسیژن نیاز دارد. بدون اکسیژن، مغز به‌سرعت از کار می‌افتد و اگر محرومیت از اکسیژن ادامه پیدا کند، آسیب دائمی به مغز یا مرگ حتمی است. کمبود اکسیژن در بدن یکی از مرگبارترین آسیب‌هاست که در هنگام تجربه علائم آن، لازم است به‌سرعت با اورژانس تماس گرفته شود. حتی افرادی که از این مسئله جان سالم به درمی‌برند نیز ممکن است به‌صورت مادام‌العمر دچار عوارض شوند. اگر در رابطه با این موضوع با سوالات یا ابهاماتی روبرو هستید می‌توانید از مشاوره تلفنی پزشکی رایگان کلبه سلامتی استفاده کنید.